Sinopoda scurion - Slijepi lovac podzemlja

          Pećine, zbog izražene geografske i ekološke izolovanosti, predstavljaju specifičan tip životnog staništa gdje vladaju veoma karakteristični ekološki faktori koji su nezavisni od periodičnih promjena drugih ekosistema, te se mikroklimat pećinskih ekosistema drastično ne mijenja tokom godine. Organizmi koji nastanjuju ovakve ekosisteme se nazivaju troglobiti, a na dugotrajno odsustvo svjetlosti se prilagođavaju raznim specijalizovanim, troglomorfnim adaptacijama. Vječita tama pećine je uslovila gubitak pigmentacije kod većine troglobitnih vrsta, kao i redukciju ili potpuno odsustvo očiju. Nedostatak vida predstavlja prepreku mnogim predatornim vrstama, koje u uslovima mraka moraju da adekvatno prepoznaju i lokalizuju svoj plijen, što je tokom evolucije dovelo do postepenog usporavanja metabolizma i amplifikacije taktilnih čula.

          Adaptacije predatora na uslove vječite tame se mogu posmatrati na primjeru pauka Sinopoda scurion. Ova nova vrsta pauka lovca je otkrivena 2012. godine u državi Laosu, u maloj pećini udaljenoj oko 100km od Xe Bang Fai pećine, jedne od najvećih riječnih pećina na svijetu. Od oko 1100 opisanih vrsta pauka lovaca (familija Sparassidae), među kojima najkrupnije vrste upravo žive u Laosu, Sinopoda scurion je prva otkrivena vrsta kod koje se uočava potpuni nedostatak očiju.

Fotografija jedinke Sinopoda scurion (https://phys.org)

          Naučnici iz Senckenberg istraživačkog instituta u Frankfurtu su u sklopu svojih istraživanja opisali 9 troglobitnih vrsta pauka iz roda Sinopoda u laoskim pećinama, među kojima se uočava postepena redukcija očiju. Tipične vrste pauka lovaca posjeduju 8 očiju, a tokom ovog istraživanja su uočeni oblici sa 6, 4 ili 2 oka, dok je S. scurion jedini pokazivao potpuni nedostatak očiju, pored drugih adaptacija, kao što su odsustvo pigmentacije i jako izdužene noge. Vrsta je imenovana u čast švedskoj firmi "SCURION®", koja proizvodi svjetiljke za speleološka istraživanja. 

Fotografije glavenog regiona vrsta Sinopoda scurion (https://www.livescience.com)

          Detaljniji podaci još uvijek nedostaju jer je vrsta opisana na osnovu nekoliko ženskih jedinki koje su uzorkovane u pukotinama veoma zabačenog dijela pećine sa potpunim odsustvom svjetlosti. Uočeno je sporo kretanje jedinki, koje se oslanjaju isključivo na taktilna čula tokom lova. Ograničen životni prostor opisanih vrsta i njihova distribucija unutar pećine mogu ukazati na evolucioni slijed morfoanatomskih adaptacija na pećinski život unutar roda Sinopoda. Dalje genetičko sekvenciranje opisanih vrsta bi moglo otkriti njihove međusobne filogenetske odnose te stvoriti potpuniju sliku o mehanizmu redukcije očiju unutar ovog fascinantnog roda pauka.

-Vuk Stević, dipl. prof. biologije

=========================================================================

REFERENCE

Jager P. 2012. Revision of the genus Sinopoda Jäger 1999 in Laos with discovery of the first eyeless huntsman spider species (Sparassidae: Heteropodinae). Zootaxa 3415: 37–57 (link)

https://www.livescience.com/22232-eyeless-spider-adapted-darkness.html

https://phys.org/news/2012-08-world-eyeless-huntsman-spider.html